از والت دیزنی تا نور شگفتی: چشم‌انداز غایی فیلم‌سازی استیون اسپیلبرگ

فیلم‌های استیون اسپیلبرگ به‌عنوان یکی از رهبران کارآفرین جهان، بیشتر تحت‌تأثیر آلفرد هیچکاک آلفرد جوزف هیچکاک (Alfred Joseph Hitchcock) ۱۳ اوت ۱۸۹۹ – ۲۹ آوریل ۱۹۸۰، فیلم‌ساز انگلستانی بود. او که از تأثیرگذارترین چهره‌ها در تاریخ سینما بوده است، طی شش دهه فعالیت حرفه‌ای، بیش از ۵۰ فیلم بلند را کارگردانی کرده که بسیاری از آن‌ها هنوز به‌طور گسترده‌ای موردبررسی و مطالعه قرار می‌گیرند. فیلم‌هایش نامزد دریافت ۴۶ جایزه اسکار شده و توانسته شش جایزه را کسب کند. (خود هیچکاک، هیچ‌گاه برنده اسکار بهترین کارگردانی نشد.)است. بااین‌وجود، فیلم‌های اسپیلبرگ سرشار از طنز و شوخی است؛ چراکه شوخی، آخرین دژ فناناپذیر دوران شادمانه کودکی است. او برای اینکه شگفتی خلق کند، همواره می‌کوشید تا معمول‌ترین شخصیت‌ها را در غیرمعمول‌ترین اوضاع و شرایط قرار دهد. استیون اسپیلبرگ خالق فیلم‌های سحرآمیز و دل‌چسب، در هیجدهم دسامبر سال ۱۹۴۸ در شهر سین سیناتی در ایالت اوهایو چشم به جهان گشود. تا آنجا که به‌خاطر می‌آورد، زندگی‌اش آمیخته با خیال‌پردازی و کابوس است. بازتاب ذهنیات او را می‌توان در فیلم‌هایش مشاهده کرد.

او در مصاحبه با مجله تایم می‌گوید: «همه‌جا تاریک است، به ظلمت نخستین نیمه‌شب اولین روز خلقت، به تاریکی سالن سینما، لحظه‌ای پیش از آغاز فیلم، حرکت‌ها آغاز می‌شوند. در راهروی رازها و شگفتی‌ها، ناگاه دری نیمه‌باز می‌شود و پرتو نوری، ظلمت می‌شکافت. از لای در مردانی با ریش‌های بلند و کلاه‌هایی بر سردیده می‌شوند. این‌ها چه‌بسا از آسمان به زمین افتاده باشند. در انتهای اتاق، بر روی سکویی چراغی با نوری قرمز روشن است و روشنایی آن، حواس را می‌آزارد و بر ابهام‌ها می‌افزاید.» این تنها نمونه‌ای از تصورات اوست که به بسیاری از صحنه‌های فیلم‌هایش شباهت دارد و کنجکاوی هرکسی را به‌شدت تحریک می‌کند.»

استیون اسپیلبرگ هم مانند سایرین احساس کرد که باید تجربه فیلم‌سازی را از خانه شروع کند. او نخست فیلم‌های نامشخص و درهم‌برهم می‌گرفت، اما به‌تدریج اشکالات معمولی را که یک فیلم‌ساز غیرحرفه‌ای با آن مواجه می‌شود، اصلاح کرد. روزی پدرش، دوربین را به دست گرفت تا صحنه‌ای را فیلم‌برداری کند، اسپیلبرگ بامتانت گفت: چرا دوربین را درست و محکم به دست نمی‌گیری؟ این سخن بر پدرش گران آمد و آرام و بی‌سروصدا دوربین را به استیون داد و گفت: ازاین‌پس تو فیلم‌بردار خانواده باش. از آن لحظه بود که فلسفه زندگی، چرایی و چشم‌انداز غایی وی شکل گرفت و اسپیلبرگ تصمیم قطعی خود را برای فیلم‌ساز شدن گرفت.

استیون اسپیلبرگ خودش می‌گوید: این رویداد جهشی در زندگی‌ام بود، جهشی بزرگ. این رویداد، دریچه‌ای به روی تبلور تخیلاتم گشود و راهی باشکوه برای فرار از واقعیت‌ها و کارهای معمول روزانه و مدرسه. فرار از بچه‌های قلدری که سر راهم قرار می‌گرفتند و مرا می‌ترساندند، گریز از ترس ناشی از تاریکی و سرانجام فرار از پدر و مادری که آماده می‌شدند تا برای همیشه از یکدیگر جدا شوند و من تنها یک هدف داشتم «فیلم‌سازی».

استیون اسپیلبرگ در دوران کودکی و نوجوانی سخت مرید «والت‌دیزنی» والتِر اِلیاس دیزنی (Walter Elias Disney) ۵ دسامبر ۱۹۰۱ – ۱۵ دسامبر ۱۹۶۶، یک انیمیشن ساز، تهیه‌کننده فیلم و کارآفرین آمریکایی بود. او که یکی از پیشگامان صنعت انیمیشن آمریکا بود، تحولات متعددی را در تولید کارتون ایجاد کرد. او به‌عنوان تهیه‌کننده فیلم، رکورد بیشترین جوایز اسکار و نامزدی این جایزه را در اختیار دارد و از ۵۹ نامزدی، ۲۲ جایزه اسکار را برده است. او دو جایزه دستاورد ویژه گلدن گلوب و یک جایزه امی را دریافت کرد. چندین فیلم او توسط کتابخانه کنگره در فهرست ملی فیلم ثبت‌شده است و همچنین از سوی مؤسسه فیلم آمریکا به‌عنوان یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ معرفی‌شده است. دیزنی اولین کسی بود که در شش رشته مختلف نامزد جوایز اسکار شد.بود، به‌طوری‌که فیلم‌های دیزنی بخش مهمی از زندگی او را پر می‌کرد. او می‌گوید: «من تصور می‌کنم پیترپن باشم». جای شگفتی نیست که اسپیلبرگ اغلب با والت‌دیزنی مقایسه می‌شود. او در فیلم‌هایش مانند دیزنی در آثارش، چنان برداشتی را ارائه می‌کند که گویی این آثار برای کودکان ساخته می‌شوند. به عبارت ساده، او هم از دریچه چشم کودکان به همه چیز می‌نگریست.