مفهوم سبک رهبری عمگرا یا پراگماتیسم (Pragmatic Leadership Style)

تعریف سبک رهبری عملگرا

اما منظور از سبک رهبری عملگرا چیست؟  سبک رهبری عملگرا نوعی سبک رهبری است که راه‌حل‌های عملی و نتایج ملموس را بر ایدئولوژی‌های سفت‌وسخت یا نظریه‌های انتزاعی اولویت می‌دهد.

این در مورد سازگاری، انعطاف‌پذیری و تمرکز بر دستیابی به نتایج خاص است، حتی اگر این به معنای انحراف از هنجارها یا رویه‌های تعیین شده باشد. در اصل یک رهبر عمل‌گرا گرفتار تعصب نمی‌شود. آنها دائماً وضعیت را ارزیابی و اطلاعات جمع‌آوری می‌کنند و رویکرد خود را در صورت نیاز تنظیم می‌کنند.

اصول سبک رهبری عملگرا

سبک رهبری عملگرا بر پایه ۳ اصل کلیدی پایه گذاری شده است که در ادامه به تشریح آنها خواهیم پرداخت:

1. اولین و مهم‌ترین اصل سبک رهبری عملگرا، انعطاف‌پذیری است. رهبران عملگرا با ابهام میانه خوبی دارند. وقتی اطلاعات جدید ظاهر و یا محیط تغییر می‌کند، آنها از تغییر هراسی ندارند. آنها تغییر را نه به‌عنوان یک تهدید، بلکه به‌عنوان یک فرصت می‌بینند.
2. دومین اصل سبک رهبری عملگرا این است که رهبران عملگرا به‌شدت نتیجه‌گرا هستند. آنها روی دستیابی به نتایج مشخص و قابل‌اندازه‌گیری متمرکز هستند.
3. در نهایت، رهبران عمل‌گرا، افرادی واقع‌بین هستند. آنها می‌دانند که منابع محدود هست و محدودیت‌هایی در مورد آنچه می‌توان به دست آورد وجود دارد، و از طرفی برای هر مشکلی راه‌حل کاملی ندارد؛ لذا بر روی گرفتن بهترین تصمیم ممکن با اطلاعات موجود تمرکز می‌کنند.
   
   

مزایا سبک رهبری عملگرایانه

چنانچه قبلاً اذعان کردیم؛ مانند هر سبک رهبری، سبک رهبری عملگرا، هم دارای نقاط قوت و ضعف است. در ابتدا به نقاط قوت و مزایای آن خواهیم پرداخت. سبک رهبری عملگرا می‌تواند  منجر به افزایش کارایی در تصمیم‌گیری شود، زیرا رهبران کمتر در بحث‌های بی‌پایان سازمانی گرفتار می‌شوند.

این به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا موقعیت‌های پیچیده و سریع‌تر در حال تغییر را به طور مؤثرتری هدایت کنند، در صورت نیاز، چرخش و تطبیق لازم را انجام دهند و این به نوبه خود تمرکز بر نیازهای ذی‌نفعان و نتایج عملی را تقویت می‌کند که منجر به رضایت بیشتر و نتایج ملموس می‌شود.

معایب  سبک رهبری عملگرا

در مقابل در خصوص معایب سبک رهبری عملگرا می‌توان گفت،

1. پتانسیل برای تفکر کوتاه‌مدت: یکی از اشکالات بالقوه، خطر تفکر کوتاه‌مدت به قیمت چشم‌انداز بلندمدت است. مانند نادیده‌گرفتن سرمایه‌گذاری در توسعه کارکنان یا حفظ فرهنگ قوی شرکت. تمرکز بر نتایج فوری گاهی اوقات می‌تواند رهبران را به نادیده‌گرفتن ملاحظات استراتژیک و سرمایه‌گذاری‌های مهم در آینده سوق دهد.
2. همچنین خطر بیگانگی با کسانی که ارزش‌ها یا ایده‌آل‌ها را بر عملی‌بودن محض ترجیح می‌دهند، وجود دارد. اگر به‌دقت مدیریت نشود، یک رویکرد صرفاً عملی می‌تواند فرصت‌طلبانه یا حتی غیراخلاقی به نظر برسد.
   
   

چه زمانی سبک رهبری عملگرا مؤثر است؟

در ادامه پادکست به جواب این سؤال اساسی خواهیم پرداخت که سبک رهبری عملگرا چه زمانی مؤثر است؟ جواب این است که سبک رهبری عملگرا در موقعیت‌هایی که به سازگاری و تمرکز بر نتایج فوری نیاز دارند خارق‌العاده است.

برای مثال مدیریت بحران، موقعیت‌های چرخشی، صنایع بسیار رقابتی که با تغییرات سریع مواجه هستند یا محیط‌های سیاسی که نیاز به اقدام سریع و مصالحه دارند این نوع سبک رهبری یکی از بهترین گزینه‌ها برای انتخاب است. چرا که در این نوع موقعیت‌ها؛ توانایی ارزیابی سریع موقعیت، تصمیم‌گیری قاطع، و سازگاری با شرایط متغیر برای موفقیت ضروری است.

ویژگی‌های شخصیتی یک رهبر عملگرا

اما رهبران عملگرا را با چه خصوصیات شخصیتی می‌توان شناخت؟ در حالت کلی ویژگی‌های شخصیتی رهبران عملگرا را می‌توان در ۳ مورد خلاصه کرد:

1. رهبران عملگرا، اول‌ازهمه، داده‌محور هستند. آن‌ها به‌جای احساسات درونی یا ایدئولوژی‌های سفت‌وسخت، بر شواهد و تحلیل‌های عینی برای تعیین تصمیمات خود تکیه می‌کنند. آنها با اعداد، معیارها و نتایج قابل‌سنجش راحت هستند. این بدان معنا نیست که آنها شهود یا عوامل انسانی را نادیده می‌گیرند، بلکه تصمیمات خود را بر اساس یک‌پایه محکم از حقایق استوار می‌کنند. رهبر عملگرا از داده‌ها به عنوان یکی از ابزارها برای رسیدن به هدف استفاده می‌کند و ممکن است در صورت لزوم، بر اساس شهود و تجربه عمل کند. در مقابل، رهبر تکنوکرات کاملاً متکی بر داده و تخصص فنی است و کمتر به شهود یا تجربه تکیه می‌کند.
2. مهم‌تر از همه، آنها دارای مهارت‌های ارتباطی قوی هستند. آن‌ها می‌توانند به‌روشنی، منطق خود را برای انتخاب یک مسیر خاص بیان کنند، و مسائل پیچیده را به‌گونه‌ای توضیح دهند که به‌راحتی قابل‌درک و متقاعدکننده باشد. این برای حضور گروه‌های متنوع و ایجاد راه‌حل‌های عملی حیاتی است.
3. و در نهایت، رهبران عملگرا در ایجاد اجماع ماهر هستند. آنها تشخیص می‌دهند که اگر مردم مایل به اجرای آنها نباشند، حتی بهترین راه‌حل‌ها نیز کارساز نیستند. آنها در جهت‌یابی دیدگاه‌های مختلف، یافتن زمینه‌های مشترک و ایجاد اتحاد برای دستیابی به اهداف مشترک مهارت دارند.

این ویژگی‌های شخصیتی رهبران عملگرا به مزایای قابل‌توجهی تبدیل می‌شود. رهبران عمل‌گرا در حل مسائل سرآمد هستند. آنها می‌توانند به‌سرعت علت اصلی یک مشکل را شناسایی و راه‌حل‌های عملی را توسعه و آنها را به طور مؤثر پیاده‌سازی کنند. آنها همچنین در برابر چالش‌های پیش‌بینی‌نشده بسیار سازگار هستند.

ازآنجایی‌که آنها به ایدئولوژی یا رویکرد خاصی وابسته نیستند، وقتی همه چیز طبق برنامه پیش نمی‌رود، می‌توانند به‌سرعت استراتژی‌های خود را تنظیم کنند و مهم‌تر از همه، تمرکز آنها بر دستاوردهای ملموس می‌تواند روحیه تیم را تقویت کند. هنگامی که تیم‌ها پیشرفت ملموس و نتایج مثبت را می‌بینند، اعتماد آنها به رهبر و تعهد آنها به اهداف مشترک تقویت می‌شود.

بااین‌حال، یک رویکرد عمل‌گرایانه می‌تواند جنبه‌های منفی خود را نیز داشته باشد. برخی ممکن است رهبران عملگرا را فاقد بینش یا اشتیاق بدانند. ازآنجایی‌که آنها بر روی کارهای عملی متمرکز هستند، ممکن است به‌اندازه یک رهبر کاریزماتیک یا رؤیایی، الهام‌بخش نباشند. همچنین خطر واکنش بیش از حد به‌جای فعال‌بودن وجود دارد. سازگاری مداوم با شرایط در حال تغییر گاهی اوقات می‌تواند منجر به فقدان برنامه‌ریزی بلندمدت و تفکر استراتژیک شود.

نمونه‌های دنیای واقعی: سبک رهبری عملگرایانه

در ادامه پادکست از دنیای تئوری به دنیای عمل می‌رویم و مثال‌هایی از شرکت‌ها و رهبران سیاسی و کارآفرینی را بررسی می‌کنیم که چگونه سبک رهبری عملگرایانه را بکار بستند.

1. در عرصه سیاسی، آنگلا مرکل نمونه بارز یک رهبر عملگرا است. در دوران صدراعظمی آلمان، آنگلا مرکل با بحران‌های متعددی از بحران بدهی منطقه یورو گرفته تا بحران پناه‌جویان مواجه شد و پیوسته این چالش‌ها را با تمرکز بر راه‌حل‌های عملی به‌جای تکیه بر ایدئولوژی دنبال کرد.
   توانایی او در ایجاد اجماع، حتی در میان کسانی که دیدگاه‌های متفاوتی داشتند، نشانه رویکرد عمل‌گرایانه او بود. او اغلب ترجیحات شخصی و سیاست‌های حزبی را برای ایجاد مصالحه و دستیابی به نتایج ملموس کنار می‌گذاشت.
2. تیم کوک، مدیرعامل اپل، نمونه‌ای بارز از رهبری عمل‌گرایانه است. در حالی که نبوغ رؤیایی استیو جابز، اپل را به اوج نوآوری رساند، رهبری عملگرایانه‌ی تیم کوک، این شرکت را در مسیر سودآوری و ثبات هدایت کرده است.

جابز با تمرکز بر چشم انداز و ایده‌آل‌گرایی، محصولاتی انقلابی خلق کرد، در حالی که کوک با تخصص عملیاتی و تمرکز بر کارایی، ساده‌سازی فرایندها و بهینه‌سازی زنجیره‌های تأمین، موقعیت اپل را به عنوان یک رهبر جهانی تثبیت کرده است. هر دو رهبر، تصمیمات سخت و گاه نامحبوب را در راستای منافع بلندمدت شرکت اتخاذ کرده‌اند، هرچند با رویکردهایی متفاوت.

تجزیه‌وتحلیل این مثال‌های واقعی به‌خوبی نشان می‌دهد که رهبری مرکل، قدرت عمل‌گرایی را موقعیت‌های پیچیده سیاسی نشان می‌دهد. تمرکز او بر ایجاد اجماع و یافتن زمینه‌های مشترک، حتی در میان اختلاف‌نظرها، درس ارزشمندی برای هر رهبر است. از سوی دیگر، رهبری کوک، اهمیت کارایی عملیاتی و رویکرد مبتنی بر داده در تصمیم‌گیری را برجسته می‌کند.
تأکید او بر بهبود مستمر و سازگاری برای موفقیت در محیط کسب‌وکار پویای امروزی بسیار مهم است. هم مرکل و هم کوک، علی‌رغم زمینه‌های متفاوت رهبری‌شان، در برخی از ویژگی‌های اصلی رهبری عمل‌گرایانه مشترک هستند. آنها هر دو نتیجه‌گرا، سازگار، و در ایجاد اجماع ماهر هستند. آنها هر دو راه‌حل‌های عملی را بر ایدئولوژی یا ترجیحات شخصی اولویت می‌دهند.

پیامدهای استراتژیک رهبری عملگرا برای مدیران اجرایی

رهبری عملگرا تأثیر عمیقی بر فرهنگ‌سازمانی دارد. اجرای رهبری عملگرا، فرهنگ سازگاری، انعطاف‌پذیری و نتیجه گرایی را پرورش می‌دهد. وقتی رهبران راه‌حل‌های عملی را اولویت‌بندی می‌کنند و تمایل دارند رویکرد خود را در صورت لزوم تنظیم کنند، در حقیقت لحن را برای کل سازمان تعیین می‌کند. این می‌تواند به‌ویژه در محیط کسب‌وکار که به‌سرعت در حال تغییر است، ارزشمند باشد، جایی که توانایی انطباق سریع برای بقا ضروری است.

 از نظر استراتژیک، رهبری عملگرا، تصمیم‌گیری مبتنی بر داده، تمرکز بر نتایج قابل‌اندازه‌گیری و تمایل به آزمایش و درس‌گرفتن از اشتباهات را تشویق می‌کند. این می‌تواند منجر به تخصیص مؤثرتر منابع، نوآوری بیشتر، و در نهایت بهبود عملکرد شود. این به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا زمانی که شرایط بازار تغییر می‌کند، به‌سرعت حرکت کنند، از فرصت‌های جدید استفاده کرده و از رقبا جلوتر بمانند.

رهبران سیاسی و مدیران اجرایی چگونه می‌توانند رهبری عمل‌گرایانه را در سبک‌های خود ادغام کنند؟

1. اول، یک ذهنیت داده‌محور را پرورش دهید. تصمیمات خود را بر اساس شواهد و تحلیل قرار دهید، نه فقط شهود یا ایدئولوژی. تیم‌های خود را به جمع‌آوری داده‌ها، ردیابی معیارها و اندازه‌گیری نتایج تشویق کنید.
2. دوم، انعطاف‌پذیری را بپذیرید. وقتی شرایط تغییر می‌کند، مایل باشید برنامه‌ها و استراتژی‌های خود را تطبیق دهید. اگر گزینه بهتری به وجود آمد، از انحراف از برنامه اصلی هراسی نداشته و فرهنگی ایجاد کنید که در آن تغییر به‌عنوان یک فرصت تلقی شود نه تهدید.
3. سوم، ارتباط مؤثر را در اولویت قرار دهید. منطق اهداف خود برای تصمیم‌گیری‌ها و نتایج مورد انتظار را به‌وضوح بیان کنید. اطمینان حاصل کنید که همه «چرایی» پشت «چگونگی» را درک می‌کنند. چرا که این امر برای ایجاد اطمینان از اینکه همه اعضای سازمان در جهت اهداف یکسانی کار می‌کنند ضروری است.
   
   

نتیجه‌گیری سبک رهبری عملگرا یا پراگماتیست

با همه این تفاسیر سبک رهبری عملگرا  به‌ویژه برای محیط‌های بوروکراتیک که در آن پیمایش رویه‌ها و مقررات پیچیده بسیار مهم است، مناسب است. همچنین در دوره‌های تغییر سازمانی، زمانی که انعطاف‌پذیری و سازگاری برای موفقیت ضروری است، بسیار مؤثر است و یا هنگام مدیریت تیم‌های متنوع با اولویت‌های بالقوه متضاد بسیار ارزشمند است، زیرا به رهبران اجازه می‌دهد زمینه مشترک پیدا کرده و در مورد راه‌حل‌های عملی اجماع ایجاد کنند.

در پایان فراموش نکنیم رهبری به این معنی نیست که همه پاسخ‌ها را داشته باشیم؛ بلکه در مورد پرسیدن سؤالات درست، توانمندسازی تیم خود، و عبور از عدم اطمینان با شجاعت و صداقت است. با اجرای این استراتژی‌های عملی، می‌توانیم رهبر مؤثرتری شده، سازمان‌های انعطاف‌پذیرتری ساخته و آینده بهتری برای همه ایجاد کنیم.

تا این قسمت از پادکست لیدرشیپ مستری، ما عمیقاً ۲۰ نوع سبک رهبری را بررسی و به تشریح مزایا ومعایب آنها و به ذکر نمونه های واقعی از سبک رهبری، رهبران سیاسی و کارآفرین پرداختیم.

اگر علاقه‌مند هستید در خصوص سبک‌های رهبری  بیشتر بدانید سری به صفحه اختصاصی این موضوع در وب‌سایت ما بزنید. در ضمن یک ماتریس رهبری برای تمامی سبک رهبری آماده شده که از صفحه اختصاصی هر سبک رهبری قابل مشاهده و دانلود است و همچنین یک پرسش‌نامه و چک لیست برای  ارزیابی سبک رهبری  برای بازدیدکنندگان از سایت تهیه شده است  که چارچوبی بصری برای درک سبک‌ رهبری‌تان برای شما فراهم می‌کند.