درس رهبری از بیل‌ کلینتون: تعادل میان شم و مشورت

بیل کلینتون در کتاب خاطراتش باعنوان «زندگی من» در باب نقش انعطاف‌پذیری و پذیرفتن شم در تصمیم‌گیری می‌نویسد:

در ۲۸ فوریه ۱۹۹۳، در شروع درگیری با فرقه‌ای مذهبی نام دیویدیان، در مجتمع آن فرقه در بیرون شهر ویکو در تگزاس، چهار مأمور دایره مشروبات الکلی، دخانیات و سلاح‌های گرم کشته و ۱۶ نفر دیگر زخمی شدند. مقام‌های پلیس به دیویدیان مظنون شده بودند و گمان می‌کردند که آن‌ها قوانین مربوط به سلاح‌های گرم را نقض کرده‌اند.

رهبر فرقه، دیوید کوروش، معتقد بود که روح مسیح در جسم او حلول کرده و تنها کسی است که راز مهرهای هفت‌گانه را که در کتاب مکاشفه یوحنا به آن‌ها اشاره شده است می‌داند. کوروش بر پیروانش سلطه‌ای جادویی داشت؛ زرادخانه بزرگی در اختیار داشت که مسلماً حاضر بود از آن استفاده کند و آن‌قدر مواد غذایی ذخیره کرده بود که می‌توانست مدت درازی در محاصره بماند و مقاومت کند.

مذاکرات بی‌نتیجه دیویدیان و اف‌بی‌آی تقریباً دو ماه به درازا کشید. در خلال این مدت تعدادی از پیروان بزرگسال و خردسال کوروش مجتمع را ترک گفتند، اما بیشتر آن‌ها در کنار او ماندند و قول دادند که تسلیم شوند، اما مدام بهانه‌ای پیدا می‌کردند و این کار را به تعویق می‌انداختند. یکشنبه‌شب ۱۸ آوریل، «جنت رینو» به کاخ سفید آمد و به من گفت که اف‌بی‌آی می‌خواهد به مجتمع دیویدیان حمله کنند و کوروش و آن دسته از پیروانش را که در قتل مأموران یا در جرم درگیری دست داشتند دستگیر و بقیه را آزاد کند.

وی ابراز نگرانی کرد چون اف‌بی‌آی گزارش داده بود که کوروش کودکان را که بیشتر آن‌ها زیر سنین نوجوانی بودند، مورد سوءاستفاده جنسی قرار می‌دهد و احتمالاً نقشه خودکشی دسته‌جمعی را در سر می‌پروراند. علاوه‌برآن، مقام‌های اف‌بی‌آی به جنت گفته بودند که نمی‌توانند همه منابعشان را تا ابد در یک جا معطل نگه‌دارند.

مأموران اف‌بی‌آی قصد داشتند فردای آن روز به مجتمع حمله کنند، با استفاده از خودروهای زره‌پوش در دیوارهای ساختمان‌ها رخنه ایجاد کنند و سپس از میان رخنه‌ها گلوله‌های گاز اشک‌آور به درون ساختمان‌ها شلیک کنند؛ آن‌ها پیش‌بینی می‌کردند که با این ترفند همه اعضای فرقه ناچار خواهند شد که ظرف دو ساعت خود را تسلیم کنند. رینو باید این حمله را تأیید می‌کرد و می‌خواست قبل از این کار از من اجازه بگیرد.

چند سال قبل از آن در دوران فرمانداری با وضعیتی شبیه آن روبه‌رو شده بودم، یک گروه دست راست افراطی در کوه‌های شمال آرکانزاس مجتمعی تأسیس کرده بود. در بین مردان، زنان و کودکانی که در این مجتمع زندگی می‌کردند دو نفر مظنون به قتل و تحت تعقیب بودند. اعضای گروه‌های در کلبه‌هایی زندگی می‌کردند که در کف هر کدام از آن‌ها دریچه‌ای تعبیه شده بود که به یک پناهگاه زیرزمینی راه داشت و از این پناهگاه می‌توانستند به مأمورانی که نزدیک می‌شدند تیراندازی کنند.

سلاح‌های زیادی هم در اختیار داشتند. اف‌بی‌آی که قصد داشت به آن‌ها یورش ببرد. جلسه‌ای با شرکت مأموران اف‌بی‌آی، افراد پلیس ایالتی و چند مأمور اجرایی قانون از میزوری و اوکلاهاما که با ما همکاری می‌کردند، تشکیل دادم و به حرف‌های مقامات اف‌بی‌آی گوش دادم؛ بعد گفتم که پیش از موافقت با این حمله می‌خواهم فردی که قبلاً در جنگ‌های ویتنام جنگیده باشد با هلیکوپتر بر فراز آن محل پرواز و موقعیت را ارزیابی کند. نظامی کهنه‌کار و جنگ‌دیده‌ای که برای بررسی اعزام شده بود بعد از بازگشت به من گفت، اگر این آدم‌ها بتوانند تیراندازی کنند در حمله ۵۰ کشته خواهید داد.

حمله را لغو کردم، دستور دادم اردوگاه را محاصره کنند، به چند خانوار از آن‌ها که کوپن مواد غذایی می‌گرفتند دیگر کوپن ندهند و از بازگشت هرکسی که برای تهیه مواد غذایی از مجتمع خارج می‌شود جلوگیری کنند. سرانجام، بی‌آنکه کشته بدهیم، اهالی مجتمع تسلیم و افراد مظنون دستگیر شدند.

  وقتی جنت این موضوع را مطرح کرد، فکر کردم که پیش از موافقت با حمله اف‌بی‌آی باید روشی را که در آرکانزاس نتیجه خوبی داده بود امتحان کنیم. او دلیل آورد که اف‌بی‌آی از انتظارکشیدن خسته شده است، محاصره بی‌نتیجه برای دولت هفته‌ای یک میلیون دلار هزینه دارد و منابعی که در جاهای دیگر موردنیاز هستند به یک جا مقید و محدود شده‌اند؛ گفت که دیویدیان می‌توانند به مدت طولانی‌تر از آن گروه آرکانزاسی مقاومت کنند و احتمال سوءاستفاده جنسی از کودکان و خودکشی دسته‌جمعی جدی است، چون هم کوروش دیوانه است و هم بسیاری از پیروانش.

سرانجام به او گفتم که اگر فکر می‌کنید این کاردرست است، حرفی ندارم. روز بعد، وقتی برنامه شبکه سی‌ان‌ان را در تلویزیونی بیرون دفتر ریاست‌جمهوری تماشا می‌کردم، دیدم که مجتمع کوروش آتش‌گرفته است. در حمله بدجوری اشتباه شده بود. بعد از آن که مأموران اف‌بی‌آی به درون ساختمان‌هایی که اعضای فرقه در آن‌ها مخفی شده بودند گلوله‌های گاز اشک‌آور شلیک کردند، مریدان کوروش آتش برافروختند. وقتی برای خروج گاز اشک‌آور پنجره‌ها را باز کردند، آتش‌سوزی شدیدتر شد، چون باد تندی که از سمت دشت‌های تگزاس می‌وزید به درون راه پیدا کرد و به آتش دامن زد.

وقتی آتش فرونشست، معلوم شد که بیش از هشتاد نفر، ازجمله بیست و پنج کودک مرده‌اند؛ فقط نه نفر جان سالم به در بردند. می‌دانستم که باید با خبرنگاران رسانه‌ها صحبت کنم و مسئولیت این شکست مفتضحانه را بر عهده بگیرم. در طول روز چند بار خواستم این کار را بکنم، اما هر بار جورج استفانو پولوس اصرار کرد که دست نگه دارم و گفت که ما هنوز نمی‌دانیم که کسی زنده مانده است یا نه و شاید اگر کوروش حرف‌های من را بشنود، از کوره در برود و آن‌هایی را هم که زنده مانده بودند بکشد.

«جنت رینو» در تلویزیون ظاهر شد، حادثه را شرح داد و مسئولیت حمله را بر عهده گرفت. او، به‌عنوان نخستین زنی که به دادستانی کل منصوب شده بود، معتقد بود که نباید کاسه‌کوزه‌ها را سر دیگری بشکند. زمانی که بالاخره با خبرنگاران درباره ماجرای ویکو صحبت کردم، همه رینو را می‌ستودند و از من به‌خاطر آنکه گذاشته بودم او یک‌تنه مسئولیت را بر عهده بگیرد انتقاد می‌کردند. برای دومین بار در ظرف کمتر از بیست و چهار ساعت، توصیه‌ای را پذیرفته بودم که با شم خودم مغایرت داشت.

جورج را مقصر نمی‌دانستم. او جوان و محتاط بود و صادقانه نظر خود را، هرچند نادرست از کار درآمد، به من گفته بود. از دست خودم ناراحت و دلخور بودم، اول به‌خاطر آنکه به‌رغم تشخیص خودم با حمله موافقت کرده بودم و بعد به این دلیل که در اعتراف‌کردن به مسئولیتم در این کار تعلل کرده بودم.

یکی از مهم‌ترین تصمیم‌هایی که رئیس‌جمهور و هر رهبری باید بگیرد این است که چه هنگام باید توصیه‌های کسانی را که برایش کار می‌کنند بپذیرد و چه موقع این توصیه‌ها را رد کند. هرکس ممکن است اشتباه کند؛ اما کنارآمدن با تصمیم‌های نادرستی که انسان در زمان تصمیم‌گیری به آن‌ها اعتقاد داشته است آسان‌تر از پذیرفتن آن تصمیم‌هایی است که مشاوران می‌گویند درست هستند و شم خود انسان می‌گوید که درست نیستند. بعد از ماجرای ویکو، تصمیم گرفتم که تابع شمم باشم. کلینتون، بیل. زندگی من (خاطرات بیل کلینتون ).‌ مترجمان: پورجعفری، محمدرضا و رئیس‌زاده، حسن(۱۳۸۴). تهران: نشر آبی.صص ۶۸ الی ۷۰